Η τρύπα στο ημερολόγιο

Μια από αυτές τις μικρές συμπτώσεις που τσιγκλίζουν μερικές φορές τον ορθολογισμό μου οδήγησε τις προάλλες στα χέρια μου ένα βιβλίο καταχωνιασμένο σε κάποιο ράφι της βιβλιοθήκης μου. Πρόκειται για το Ο Τιμπάλντο και η τρύπα στο ημερολόγιο (ελλ. εκδ. ΕΚΚΡΕΜΕΣ), του Abner Shimony, ενός φιλόσοφου και θεωρητικού φυσικού, τo οποίο είναι ένα γοητευτικό υβρίδιο νεανικής λογοτεχνίας και εκλαϊκευμένης αστρονομίας με φόντο τη θαυμαστή εποχή της Αναγέννησης: μέσα από την ιστορία ενός προικισμένου δωδεκάχρονου αγοριού που «σκεφτόταν για λογαριασμό του» περιγράφεται το επιστημονικό και πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο πραγματοποιήθηκε η αντικατάσταση του ιουλιανού ημερολογίου από το γρηγοριανό, μέσω της κατάργησης δέκα ολόκληρων ημερών το έτος 1582.
Η σύμπτωση ήταν ότι το βιβλίο βρέθηκε λίγες ώρες ύστερα από μια κοινότοπη, και γι’ αυτό παραμυθητική, συζήτηση επικαιρότητας για το νόημα της μέτρησης του χρόνου, τη σχέση φυσικού και κοινωνικού χρόνου, την παρωχημένη πλέον υπερβολή στον γιορτασμό της πρωτοχρονιάς και της αλλαγής του ημερολογιακού χρόνου κλπ. κλπ.

«Υπάρχουν τρία είδη κόσμων: o μεγάλος κόσμος, ο μεσαίος κόσμος και πολλοί μικροί κόσμοι. Ο μεγάλος κόσμος είναι ο κόσμος της φύσης, που αποτελείται από τα άστρα, τον Ήλιο, τους πλανήτες, το φεγγάρι, τη Γη και όλα όσα βρίσκονται πάνω στη Γη. Ο μεσαίος κόσμος είναι ο κόσμος της ανθρώπινης κοινωνίας με τα έθνη, τις κυβερνήσεις, τους στρατούς, τις θρησκείες, τα εργοστάσια, τα χωράφια, τα σχολεία, τις οικογένειες και οτιδήποτε άλλο έχει φτιαχτεί από τους ανθρώπους. Οι πολλοί μικροί κόσμοι είναι οι ξεχωριστοί άνθρωποι. Κάθε άντρας, γυναίκα και παιδί είναι ένας μικρός κόσμος, που όμως διαμορφώνεται και επηρεάζεται από τον μεσαίο κόσμο της ανθρώπινης κοινωνίας, συχνά με παράξενους και εκπληκτικούς τρόπους. Διαμορφώνεται και επηρεάζεται επίσης από τον μεγάλο κόσμο της φύσης, μερικές φορές με τρόπους που δεν θα μπορούσε να τους προβλέψει»…

…«Αφού έχουμε τόσους καλούς φυσικούς χρονομέτρες [ηλιακό και σεληνιακό κύκλο, κινήσεις πλανητών], τι τα θέλουμε τα ημερολόγια; Η απάντηση έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι κοινωνικά ζώα. Δεν ζούμε μόνο στον μεγάλο κόσμο της φύσης, αλλά και στον μεσαίο κόσμο των ανθρώπινων κοινωνιών. Τα ημερολόγια χρειάζονται για να συντονίζουν τις κοινωνικές δραστηριότητες»…



Αφιερωμένο σε έναν ξεχωριστό «μικρό κόσμο», στη Μικρή μου _σχεδόν τετράχρονη_ Πριγκίπισσα, που μπορεί να της ξεφεύγει ακόμη «αύριο δεν πήγα στο σχολείο γιατί ήμουν άρρωστη», αλλά όταν μου λέει «νονά, εμείς οι δύο θα είμαστε φίλες για πάντα», με πείθει ότι αντιλαμβάνεται μια χαρά τι αντιπροσωπεύει ο χρονικός προσδιορισμός για πάντα: το μαγικό ξόρκι που, αν το πιστέψεις, μπορεί να κλείσει όλες τις τρύπες του ημερολογίου.

Καλή χρονιά!