Τρίτη, Μαρτίου 31, 2009

Τα παιδία παίζει



György Ligeti, Poème Symphonique For 100 Metronomes

Αν ένα τέτοιο εγχείρημα μπορεί να θεωρηθεί "έργο τέχνης" (και ποιος
Μετρονόμος θα το ορίσει αυτό;), τότε η ζωή μου αυτόν τον καιρό είναι ένα συμφωνικό ποίημα με τη συνοδεία δεκάδων μετρονόμων να κραδαίνουν τον εφιαλτικό τους κρότο μέσα μου και πάνω απ' το κεφάλι μου, όσο εγώ, ανίατα (και αμετανόητα;) παραβατική του χρόνου, καταφεύγω στην τρύπα του εσαεί Μαρτιάτικου Λαγού να πιω το τσάι μου με την Αλίκη και την Πόλυ (που μου έκανε μια ευφάνταστη "διακειμενική" ας το πούμε πάσα, στο πλαίσιο της όπως πάντα εμβριθούς και πολύ-σημης ανάρτησής της).

(
Ζβουκ, έλα μαζί μας να παίξεις όσο είναι καιρός, γιατί αργότερα θα ντρέπεσαι που δε χόρτασες παιχνίδι στην ώρα του...)

Up-date
(Χωρίς την άδεια του φίλου Βαγγέλη Ιντζίδη, βέβαιη ωστόσο πως δε θα μου την αρνιόταν, μιας και θα ήταν τόσο άδικο ένα τέτοιο ταξίδι στον χρόνο και στη μνήμη να μείνει στις "πίσω μου σελίδες». Εξάλλου, στο πλαίσιο του παλιμπαιδισμού που διέπει αυτή μου την ανάρτηση, το είδα σαν μια λυτρωτική, εκδικητική εξόχως παραβατική κλοτσιά στους εφιαλτικούς μετροΝΟΜΟΥΣ_παπαγαλάκια του Χρόνου και σαν βγάλσιμο της γλώσσας στο Μεγάλο Αφεντικό τους. Στο πιο "παραμυθένιο/παραμυθητικό" του, σαν μαγικό καθρέφτη που μέσα του θα κοιταχτεί ο Χρόνος και θα γίνει από δυνάστης Μεγάλος Αδελφός ο αδελφούλης-σύντροφος-συνένοχος των πάλαι ποτέ παιχνιδιών μας _ή έστω «ο γιος μας ο μεγάλος κι ο μικρός», κατά Διονύσιον.)

Σκέφτηκα από τη μυρωδιά του τσαγιού την αίσθηση μιας ασθένειας στο σπίτι, χειμώνας, τους διπλανούς μας γείτονες της παιδικής μου ηλικίας που βουτούσαν στο τσάι κασέρι και τσουρέκι (αγαπημένοι συμπολίτες από την Πόλη πρόσφυγες και αυτοί), την εκνευριστική ευωδιά στους διαδρόμους με τα γραφεία των καθηγητών στο Παν/μιο του Λονδίνου, την ατέλειωτη μυρωδιά από τσάι στα νοτισμένα από βροχή-χώμα και ξύλο δάση της Μαλαισίας, στην Πόλη δίπλα από το χαμάμ τις μυρωδιές του μπαγκλαβά ανακατεμένο με τσάι και λεμόνι, στην απέναντι πολυκατοικία τους αφρικανούς φοιτητές που κάθε Κυριακή γέμιζαν τους ακάλυπτους και τους κοινόχρηστους με μυρωδιές από λιβάνι και τσάι στη Θεσσαλονίκη των φοιτητικών μου χρόνων
Σκέφτηκα - θέλω να πω μου ήρθαν όλα μαζί, όλες μαζί οι ηλικίες του τσαγιού και οι ηλικίες μου, η υπενθύμιση της απουσίας, του περάσματος από εδώ, της παρουσίας, της λύπης για κάτι που είναι μακριά, της χαράς για μια επιστροφή. Ναι δεν σκέφτηκα γιατί αν σκεφτόμουν όλα αυτά θα διάλεγαν τη χρονική σειρά τους, θα καταμετρούσαν ζώντες και νεκρούς, όπως τώρα που η καταγραφή αυτής της σύνθεσης από πρόσωπα, τοπία, χρονολογίες επιμερίζεται δια της γραφής αναγκασμένα από μοιρασιά με τους άλλους να διαλυθούν, να χωριστούν με κόμματα, να παραταχθούν. Κι όσο θέλεις να τα πεις ή και να γράψεις τόσο αυτά διασπώνται, επιμερίζονται, ταξινομούνται.
Σε αυτή την αίσθηση όμως δεν υπήρχε η σκέψη και δεν υπήρχε η διάταξη της γραφής. Η σιωπή τα είχε όλα μαζί και ανάκατα και ένα. Δίχως μετρονόμους που ο ένας κτύπος του σε οδηγούσε ακαριαία στην αναμονή να ακούσεις τον επόμενο.
Ναι σε αυτόν τον κόσμο της ενοποιητικής αίσθησης που στρίμωχνε στο στόμα τις λέξεις και που αν μπορούσε να αποτυπωθεί με γραπτό σύμβολο αντίστοιχο της ολότητάς της θα ήταν μάλλον μια τελεία (συμπυκνωμένα όλα μαζί και ωστόσο διαφοροποιημένα στην αίσθησή μου) και αν ήθελες να τα πεις θα ήταν ένας τραυλισμός στο τσ (συμπυκνωμένα όλα μαζί και ωστόσο διαφοροποιημένα στον παρατεταμένο αδιαφοροποίητο ήχο που στριμώχνονται τα σύμφωνα και τα φωνήεντα αντιστεκόμενα στη διακριτική τους λειτουργία από οικονομία της γλώσσας να τα κάνει τελικά λέξεις).
--Να απαγορευθεί η γραφή, ούρλιαζε η βασίλισσα κοιτάζοντας το καθρεπτάκι της.
--Να πάρετε το κεφάλι αυτής της αρυτίδωτης κορασίδας ούρλιαζε μπροστά στο απορημένο βλέμμα της Αλίκης.
--΄Η θα μιλάτε όλοι μαζί και θα γράφετε όλοι μαζί στο ίδιο χαρτί και την ίδια ώρα ή κανένας, είπε ο λαγός
-- Το μόνο που μας απομένει είναι να βάλουμε τους μετρονόμους να κτυπούν όλοι μαζί έτσι που χρόνος να περιμένει τον ίδιο του τον εαυτό και εμείς
ΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΜΕ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΠΟΥ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΤΟΥ.
Το χρόνο που διασπάται σε χιλιάδες χρόνους που πολλαπλώς μετρημένοι στην αναμονή τους παύουν να είναι χρόνοι αφού αδυνατείς να ξεχωρίσεις ποιος μετρονόμος δίνει το εναρκτήριο και ποιος θα δώσει το τέλος
Και η Αλίκη γύρισε ανακουφισμένη και μου είπε:"Να μια καλή ιδέα. ΄Ετσι θα μείνεις εδώ κοντά μου με όλες τις ιδιότητές σου και με τις ιδιότητες όλων εκείνων που είδες και δεν είδες. Και βαγγέλης, και αφρικανός, και δάσος της Μαλαισίας και μυρωδιά τσαγιού και γάτος. "Κι απόμεινα δίχως γλώσσα μα με χιλιάδες λέξεις να συννεφιάζουν στο κεφάλι μου. ΄Εως ότου έβρεξε ένα παραμύθι. Κι ήταν νερό δίχως αρχή-μέση ή τέλος.

βαγγέλης ιντζίδης




Λίγοι στίχοι την ημέρα

Το πέρασμα του χρόνου είναι κρότος
και τον ακούς τις νύχτες∙ η ντροπή
ένα κομμάτι φως που ΄χει κοπεί
απ' τον παράδεισο _ ένα κομμάτι
(πού χάθηκε ο φίλος μου ο Πιερότος;)
με ξένα λόγια, ξένη μουσική,
δεν τη μαθαίνεις εύκολα, ξεχνιέται.

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΨΑΛΗΣ, Ο κρότος του χρόνου

18 σχόλια:

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

"Who cares for THEM? They are nothing but a hundred Μetronomes", said Alice.

Το μόνο που ακούγεται στην τρύπα του Μαρτιάτικου Λαγού είναι τo «ντιντίνισμα» από τα φλιτζάνια και τα κουταλάκια καθώς και τα αστεία της παρέας που πίνει το τσάι της.

Ευχαριστώ από καρδιάς για αυτό το «τσάι στην μπλογκόσφαιρα».

'Οσο για τη μουσική των Μετρονόμων – Χρονονόμων «δεν τη μαθαίνεις εύκολα, ξεχνιέται».

Ανώνυμος είπε...

Κνεχτ,
Περί χρόνου ο λόγος:
Ένας που δεν είναι σταθερός στις προτεραιότητές του η ζωή του γίνεται κλοτσοσκούφι.
Ένας που είναι σταθερός επιλέγει ή ποιότητα, ή χρόνο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω μας επιλέγουν χρόνο και βλέπουμε ποια είναι η εξέλιξή τους.
Εσείς οι κοπέλες συνήθως ζείτε σε μια κλίμακα του χρόνου τέτοια που καθιστά περισσότερο σημαντική τη χαρά. Ίσως και να ‘στε περισσότερο ταυτισμένες με τα χαρακτηριστικά του φυσικού σας σώματος από ό,τι εμείς οι αρσενικοί.
Πάντως, συναντήσεις όπως αυτή που περιγράφεις με την Πόλυ, αναδύουν ποιότητα 24 καρατίων και αυτό είναι, νομίζω, που μετράει και όχι ο χρόνος…

just me είπε...

Πόλυ,
:)

(ξέρεις τι ερωτεύτηκα πρώτο και για πάντα στην Αλίκη; Αυτό που έγινε και η αφορμή της γνωριμίας μαζί σου: το χαμόγελο του Γάτου του Τσέζαϊρ!)

[Alice]...and I wish you wouldn't keep appearing and vanishing so suddenly: you make one quite giddy.'
`All right,' said the Cat; and this time it vanished quite slowly, beginning with the end of the tail, and ending with the grin, which remained some time after the rest of it had gone.


:)
-----------------------------
Κνεχτ,
(υποθέτω ότι είσαι ο Κνεχτ και όχι ότι απαντάς στον Κνεχτ, με μπέρδεψες) :)

φτάσε και συ τον μισό αιώνα ζωής (αχ, Jason, ακόμη το θυμάμαι :) ) και μετά έλα να μου πεις αν μετράει ή όχι ο χρόνος...
:) :) :)

ritsmas είπε...

εμπλεη παιδικότητας ανάρτηση, με χρυσόσκονη σοφίας

just me είπε...

Πόλυ,ξανά:
... και το ερωτεύτηκα διπλά όταν το συνάντησα ξανά, φοιτήτρια πια, στα Μαθήματα Ανοργάνου Χημείας του Δ. Κατάκη, ως εμπνευσμένη υποσημείωση-παράδειγμα για την κατανόηση της δυνητικής ύπαρξης των ατομικών τροχιακών που προκύπτουν από την εξίσωση του Shroendinger στο πλαίσιο της Αρχής της Αβεβαιότητας!!!
-------------------------------
Ρίτσα,
έχεις τιμητική θέση στο τραπέζι του τσαγιού της παρέας!
φιλιά

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Ανόργανη Χημεία του Κατάκη;;;
:):):)
O Tempora o mores!!!

Και αυτή η γάτα του Schrödinger που η ζωή ή ο θάνατός της εξαρτάται από την ψυχαναγκαστική απόφαση να ανοίξουμε εκείνο το κουτί όπου ήταν κλεισμένη, παραδομένη στη βία των νοερών πειραμάτων… Θυμάμαι τώρα που και ο Κατάκης αναφέρει τη γάτα του ΤσέζαΪρ…

«Κόψτε της το κεφάλι!» θα φώναζε σίγουρα η βασίλισσα μόλις την έβλεπε να εμφανίζεται – στην περίπτωση που ζούσε – αν έβγαινε από το κουτί.

«Ζει αυτή η γάτα;» ρώτησε ο Μαρτιάτικος Λαγός.
«Ζει, ζει και μάλιστα χαμογελά», απάντησε η Αλίκη «Το ξέρω το χαμόγελό της».
«Είσαι ΑΠΟΛΥΤΑ βέβαιη;» ρώτησε πάλι ο Μαρτιάτικος Λαγός.
«Καλύτερα να μην ανοίξουμε το κουτί» είπε η Just me «και ας μη μάθουμε ποτέ».

Ανώνυμος είπε...

O Κνεχτ ρώτησε:
Πώς παγιδεύουν τις μαϊμούδες, στην Ινδία, οι κυνηγοί;
Και ο διδάσκαλος απάντησε:
Δένουν μια γυάλινη μποτίλια με ένα σύρμα, σε ένα δέντρο, αφού πρώτα τοποθετήσουν εντός της μια καθαρισμένη μπανάνα. Η διατομή του στομίου της μποτίλιας είναι τέτοια ώστε μόλις χωράει να περάσει το χεράκι της μαϊμούς...
Αν κοιτάξει (πραγματικά κοιτάξει) ένας γύρω του θα διαπιστώσει ότι τα πάντα στη φύση είναι φτιαγμένα για να του χαρίζουν τη χαρά.
Πότε θα μάθουμε, κοιτώντας, να βλέπουμε πραγματικά;
(σ.σ. Η ηλικία του Κνεχτ, αναφορικά με την επιθυμία του να κάνει πλάκα είναι μόλις 8 χρονών. Για τα υπόλοιπα ζητήματα, οι ηλικίες ποικίλουν και φτάνουν μέχρι και 82 χρονών).

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Σκέφτηκα από τη μυρωδιά του τσαγιού την αίσθηση μιας ασθένειας στο σπίτι,χειμώνας, τους διπλανούς μας γείτονες της παιδικής μου ηλικίας που βουτούσαν στο τσάι κασέρι και τσουρέκι (αγαπημένοι συμπολίτες από την Πόλη πρόσφυγες και αυτοί), την εκνευριστική ευωδιά στους διαδρόμους με τα γραφεία των καθηγητών στο Παν/μιο του Λονδίνου, την ατέλειωτη μυρωδιά από τσάι στα νοτισμένα από βροχή-χώμα και ξύλο δάση της Μαλαισίας, στην Πόλη δίπλα από το χαμάμ τις μυρωδιές του μπαγκλαβά ανακατεμένο με τσάι και λεμόνι, στην απέναντι πολυκατοικία τους αφρικανούς φοιτητές που κάθε Κυριακή γέμιζαν τους ακάλυπτους και τους κοινόχρηστους με μυρωδιές από λιβάνι και τσάι στη Θεσσαλονίκη των φοιτητικών μου χρόνων
Σκέφτηκα - θέλω να πω μου ήρθαν όλα μαζί, όλες μαζί οι ηλικίες του τσαγιού και οι ηλικίες μου, η υπενθύμιση της απουσίας, του περάσματος από εδώ, της παρουσίας, της λύπης για κάτι που είναι μακριά, της χαράς για μια επιστροφή. Ναι δεν σκέφτηκα γιατί αν σκεφτόμουν όλα αυτά θα διάλεγαν τη χρονική σειρά τους, θα καταμετρούσαν ζώντες και νεκρούς, όπως τώρα που η καταγραφή αυτής της σύνθεσης από πρόσωπα, τοπία, χρονολογίες επιμερίζεται δια της γραφής αναγκασμένα από μοιρασιά με τους άλλους να διαλυθούν, να χωριστούν με κόμματα, να παραταχθούν. Κι όσο θέλεις να τα πεις ή και να γράψεις τόσο αυτά διασπώνται, επιμερίζονται, ταξινομούνται.
Σε αυτή την αίσθηση όμως δεν υπήρχε η σκέψη και δεν υπήρχε η διάταξη της γραφής. Η σιωπή τα είχε όλα μαζί και ανάκατα και ένα. Δίχως μετρονόμους που ο ένας κτύπος του σε οδηγούσε ακαριαία στην αναμονή να ακούσεις τον επόμενο.
Ναι σε αυτόν τον κόσμο της ενοποιητικής αίσθησης που στρίμωχνε στο στόμα τις λέξεις και που αν μπορούσε να αποτυπωθεί με γραπτό σύμβολο αντίστοιχο της ολότητάς της θα ήταν μάλλον μια τελεία (συμπυκνωμένα όλα μαζί και ωστόσο διαφοροποιημένα στην αίσθησή μου) και αν ήθελες να τα πεις θα ήταν ένας τραυλισμός στο τσ (συμπυκνωμένα όλα μαζί και ωστόσο διαφοροποιημένα στον παρατεταμένο αδιαφοροποίητο ήχο που στριμώχνονται τα σύμφωνα και τα φωνήεντα αντιστεκόμενα στη διακριτική τους λειτουργία από οικονομία της γλώσσας να τα κάνει τελικά λέξεις).
-Να απαγορευθεί η γραφή, ούρλιαζε η βασίλισσα κοτάζοντας το καθρεπτάκι της
-Να πάρετε το κεφάλι αυτής της αρυτίδωτης κορασίδας ούρλιαζε μπροστά στο απορημένο βλέμμα της Αλίκης
- ΄Η θα μιλάτε όλοι μαζί και θα γράφετε όλοι μαζί στο ίδιο χαρτί και την ίδια ώρα ή κανένας, είπε ο λαγός
- Το μόνο που μας απομένει είναι να βάλουμε τους μετρονόμους να κτυπούν όλοι μαζί έτσι που χρόνος να περιμένει τον ίδιο του τον εαυτό και εμείς
ΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΜΕ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΠΟΥ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΤΟΥ
Το χρόνο που διασπάται σε χιλιάδες χρόνους που πολλαπλώς μετρημένοι ΄στην αναμονή τους παύουν να είναι χρόνοι αφού αδυνατείς να ξεχωρίσεις ποιος μετρονόμος δίνει το εναρκτήριο και ποιος θα δώσει το τέλος
Και η Αλίκη γύρισε ανακουφισμένη και μου είπε:"Να μια καλή ιδέα. ΄Ετσι θα μείνεις εδώ κοντά μου με όλες τις ιδιότητές σου και με τις ιδιότητες όλων εκείνων που είδες και δεν είδες. Και βαγγέλης, και αφρικανός, και δάσος της μαλαισίας και μυρωδιά τσαγιού και γάτος"
Κι απόμεινα δίχως γλώσσα μα με χιλιάδες λέξεις να συνεφιάζουν στο κεφάλι μου. ΄Εως ότου έβρεξε ένα παραμύθι. Κι ήταν νερό δίχως αρχή-μέση ή τέλος.
βαγγέλης ιντζίδης

just me είπε...

Πόλυ,
1976-77, 1ο έτος Γεωλογικό Φυσικομαθηματικής Αθηνών(Ανόργανη, μάθημα γενικής κατεύθυνσης, Κατάκης πρωινά στο Αμφιθέατρο της Νομικής, όταν προλαβαίναμε από τα "άλλα"...)
:) :) :)

Y.Γ. Δυστυχώς, έχω την κακή συνήθεια να τα ανοίγω τα κουτιά χωρίς να νοιάζομαι για τις συνέπειες στη ζωή μου _όπως τα λες όμως, αν πρόκειται για τη ζωή άλλων πλασμάτων (αλήθεια, τώρα μου ήρθε _ο Βαγγέλης ίσως βοηθήσει εδώ_ όταν λέμε "πλάσμα" συνδηλώνουμε θρησκευτική πίστη; Για την ακρίβεια της έκφρασης ρωτάω...)
:) :) :)
---------------------------------
Κνεχτ,
γιατί καθαρισμένη την μπανάνα;
-----------------------------------

Ανώνυμος είπε...

just me,
Για λόγους μαρκετινγκ...
και κάτι ακόμη για το Χρόνο:
Άλλοι πιστεύουν ότι ο χρόνος κυλά ευθύγραμμα, άλλοι, σπυροειδώς. Όλοι όμως προσβλέπουν στο ήλιο για να λάβουν τη ζωτική θερμότητα που χρειάζονται και στον συνάνθρωπο για να λάβουν ή να δώσουν (ανάλογα με το επίπεδο της ποικιλομορφίας τους) ουσιώδη γνώση.
Σε αντίθεση με τους διαφημιστές που τόλμησαν να θεοποιήσουν ορισμένες από τις φυσικές ανάγκες, πιστεύω ότι ποτέ δεν υπήρξε, ούτε υπάρχει, μα ούτε και στο μέλλον θα υπάρξει άλλο είδος σχέσης παρά μόνο η σχέση του δασκάλου και του μαθητή.
Τα προκαλύματα της σχέσης αυτής είναι μεν πολλά, η ουσία της όμως μία: το ζωτικό μοίρασμα.
Όλα τα υπόλοιπα αγοραία, είναι απλώς φούμαρα.
Φιλιά αδελφούλα

βαγγελης ιντζιδης είπε...

πώς θα μπορούσα να σου αρνηθώ;
ευχαριστώ για την τιμή και τη φιλοξενία
Βαγγέλης Ι.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Σε εκείνα τα αμφιθέατρα της Νομικής το 76-77 – τότε ήμουν και γω πρώτο έτος στο Φυσικό - παρέδιδε Aπειροστικό Λογισμό τα απογεύματα ο ανεξίκακος καθηγητής Ζερβός και Ανόργανη Χημεία – του Κατάκη – ένας υφηγητής του τότε, ο Πνευματικάκης.

Η χρονική απόσταση και η νοσταλγία για την ηλικία μας δεν εξωραΐζει εκείνο το φρικτά στεγνό – για μένα τουλάχιστον - μάθημα. Ίσως το ευφυολόγημα με τη γάτα του Τσέζαιρ, ως υποσημείωση – που τώρα νομίζω ότι θυμάμαι - να ήταν η καλύτερη στιγμή του βιβλίου. Μπορεί πάλι και να το αδικώ – μάθημα και βιβλίο - και να φταίει η διαλείπουσα παρακολούθηση μου, λόγω των …« άλλων».

Αυτό το «τσάι» σου στην τρύπα του Λαγού, Just me μου, έκρυβε όμορφες εκπλήξεις.

βαγγελης ιντζιδης είπε...

οι συνδηλώσεις και οι υποδηλώσεις και οι παραδηλώσεις
αυτές οι στιγμές της υποταγής και της κυριαρχίας ταυτοχρόνως
Ο θαυμασμός προς το πλάσμα είναι πάντα και μια εσώτερη ευχή για κυριαρχία στο πλάσμα
κατά συνέπεια το εκφώνημα που εμπεριέχει το πλάσμα (!) εμπεριέχει και την απόσταση (=religio)τουτέστιν τη θρησκεία...Δεν είδες μετά τι συμβαίνει με τα πλάσματα;
Η Βιολογία συμβαίνει! Η βιολογία!
Ας είναι
χαιρετισμούς από τη θλιβερή Βουδαπέστη
Βαγγέλης

kiara είπε...

Θα σταματήσω τον μετρονόμο εν καιρώ!;)

just me είπε...

Βαγγέλη,
σ΄ευχαριστώ που απασχολείσαι με τα ασήμαντα και παιγνιώδη κατασκευάσματά μου, κατά την τελετουργία του ταξιδεύειν!

Γιατί θλιβερή η Βουδαπέστη (αν και το υποψιάζομαι);
:)
----------------------------------
Ζβουκ,
όχι "εν καιρώ", εγκαίρως πρέπει...
:)

dodo είπε...

Καταθέτω απλώς τις ευχαριστίες μου γιά την γόνιμη περιήγηση ανάμεσα σε μετρονόμους, φλυτζάνια, δίκες και τραπουλόχαρτα, λαγούς και αμφιθέατρα, περιήγηση που απολαμβάνω ήδη τόσην ώρα- φυσικά, χαμογελώντας. ;-)

βαγγελης ιντζιδης είπε...

just me
θα καταλάβεις γιατί θλιβερή η Βουδαπέστη από το σχόλιό μου στην τελευταία εξαιρετική ανάρτηση της Πόλυς (και για δες...για δες...)
Β.Ι.

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Περί κέρδους και απώλειας περί αποθησαυρισμένου και διαφυγόντος
με καφέ στης Πόλυς
Β.Ι.