René Magritte, The Empire of Light II, (1950)Τον ένα από τους δύο αγαπημένους πίνακες του Ρενέ Μαγκρίτ τον είχα χρησιμοποιήσει και παλιότερα. Ξαναήρθε (το μοτίβο της αντανάκλασης, η ατμόσφαιρα) στην επικαιρότητα της μνήμης μου έμμεσα, μέσω της ποίησης. Και για μια φορά ακόμη, χάρη (;) στην απευκταία μεταφυσική που με περιγελά όσο περισσότερο την περιγελώ, την αμέσως επόμενη μέρα, ταξιδεύοντας ανάμεσα στους πάγκους της Πολιτείας, έπεσα πάνω σ' ένα υπέροχο βιβλιαράκι του Ανρί Μισώ, που εκδόθηκε πρόσφατα από (πού αλλού) την Άγρα. Ανάμεσα στα κείμενα και το παρακάτω, γραμμένο για τον δεύτερο πίνακα.
Ο Ανρί Μισώ, ζωγράφος ο ίδιος και λογοτέχνης (και εξερευνητής του έξω και του μέσα κόσμου), θεωρείται από τους σπουδαιότερους γαλλόφωνους ποιητές του 20ού αιώνα. Κι έτσι ο κύκλος κλείνει απαλά και ανεπαίσθητα γύρω μου. (Μόνο που εγώ δεν είμαι ζωγράφος και, αλίμονο, ούτε ποιήτρια· αν έχω κάποιο ταλέντο, είναι ίσως να αφήνομαι στα φυσικά θέλγητρα των πραγμάτων, αυτά που οδηγούν στη σκλαβιά).
Ο Ανρί Μισώ, ζωγράφος ο ίδιος και λογοτέχνης (και εξερευνητής του έξω και του μέσα κόσμου), θεωρείται από τους σπουδαιότερους γαλλόφωνους ποιητές του 20ού αιώνα. Κι έτσι ο κύκλος κλείνει απαλά και ανεπαίσθητα γύρω μου. (Μόνο που εγώ δεν είμαι ζωγράφος και, αλίμονο, ούτε ποιήτρια· αν έχω κάποιο ταλέντο, είναι ίσως να αφήνομαι στα φυσικά θέλγητρα των πραγμάτων, αυτά που οδηγούν στη σκλαβιά).
Psicodreamics, Azhdark Passion,"Song of the living night"
"Σπάνιο να τις συλλάβεις μαζί, τη μέρα με τη νύχτα. Συμβαίνει κάποτε και τότε είναι ιδιαίτερα παραδειγματικό. Τι καλή, τι μεγαλειώδης είναι τότε η αρμονία τους, αν βέβαια η μέρα είναι ήρεμη, πολύ ήρεμη, ποτισμένη μυστήριο. Χάρη στο μυστήριο λοιπόν, η νύχτα δίχως δυσκολία σμίγει με τη μέρα. Σμίγουν και ολοκληρώνονται, οι δυο μαζί, μέσα σε άφατη γαλήνη.
Όποιος ποτέ του δεν αφέθηκε στα φυσικά θέλγητρα των πραγμάτων, αυτά που οδηγούνε στη σκλαβιά, δεν συγκινείται καθόλου με κάτι τέτοια. Από τι εξαρτάται η φύση; Από κάτι τόσο ελάχιστο που και μια απλή ζωγραφιά το αλλάζει.
Ένας ουρανός γαλάζιος και λευκός, ένας ουρανός απογεύματος δεν καταφέρνει να φωτίσει τα δέντρα που πάντως διαγράφονται καθαρά, ούτε το απομονωμένο σπίτι που μονάχα ένα φανάρι του δρόμου το αποκαλύπτει, φωτίζοντάς το με το χλομό του φως. Η ατμόσφαιρα είναι ήρεμη, τόσο ήρεμη, με μια ακινησία ανησυχητική. Αλλά τίποτα δεν θα συμβεί. Όλα έχουν ήδη συμβεί και σταμάτησαν, εδώ και κανείς δεν ξέρει πόσον καιρό."
Όποιος ποτέ του δεν αφέθηκε στα φυσικά θέλγητρα των πραγμάτων, αυτά που οδηγούνε στη σκλαβιά, δεν συγκινείται καθόλου με κάτι τέτοια. Από τι εξαρτάται η φύση; Από κάτι τόσο ελάχιστο που και μια απλή ζωγραφιά το αλλάζει.
Ένας ουρανός γαλάζιος και λευκός, ένας ουρανός απογεύματος δεν καταφέρνει να φωτίσει τα δέντρα που πάντως διαγράφονται καθαρά, ούτε το απομονωμένο σπίτι που μονάχα ένα φανάρι του δρόμου το αποκαλύπτει, φωτίζοντάς το με το χλομό του φως. Η ατμόσφαιρα είναι ήρεμη, τόσο ήρεμη, με μια ακινησία ανησυχητική. Αλλά τίποτα δεν θα συμβεί. Όλα έχουν ήδη συμβεί και σταμάτησαν, εδώ και κανείς δεν ξέρει πόσον καιρό."
(Henri Michaux, Ονειροπολώντας με αφορμή αινιγματικές ζωγραφιές, μεταφρ. Μπίλη Βέμη, εκδόσεις Άγρα)
