ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
Τέταρτη Διάσταση
"Φαίδρα"
Τέταρτη Διάσταση
"Φαίδρα"
..................................................................................
Όχι∙ παράπονο δεν έχω από σένα ή απ’ τη μοίρα μου. Ώρες-ώρες/
και μόνη η γνώση της όποιας δυστυχίας μας μπορεί να μας κρατήσει/
πάνω απ’ τη δυστυχία, σ’ ένα χώρο βαθύ και υψηλό∙ _ ένας ήσυχος/
……..αέρας φυσάει εκεί πάνω,/
τα μαλλιά μου χτυπάνε στους ώμους μου ανάλαφρα/
σα δυο παλάμες φιλικές, σα δυο φτερούγες/
διάφανες, πραϋντικές, επικυρωτικές./
…………………………………………….Ολόγυρά μου/
απλώνεται η σπλαχνιά μιας άχρονης αστροφεγγιάς, _σπλαχνιά δική μας/
για όλο τον κόσμο και για τον ίδιο τον εαυτό μας φυσικά. Τότε/
δε μου χρειάζεται διόλου να πετάξω,/
εκεί στο ύψος του ονείρου και της τελικής μου θέλησης, μόνη με μένα/
απαλλαγμένη από μένα, χωρισμένη/
από τα ξέχωρα δικά μου, ενωμένη με τον κόσμο. Και τα σκοινιά που/
..........με δέναν/
στα χέρια, στα πόδια, στο λαιμό, κομμένα,/
φτερά τώρα κ’ εκείνα _να τ’ ακούω ν’ ανεμίζουν/
και οι άκρες τους ν’ αγγίζουν μαλακά τον ουρανό και το χώμα_
………………………………………………………………………………
Όχι∙ παράπονο δεν έχω από σένα ή απ’ τη μοίρα μου. Ώρες-ώρες/
και μόνη η γνώση της όποιας δυστυχίας μας μπορεί να μας κρατήσει/
πάνω απ’ τη δυστυχία, σ’ ένα χώρο βαθύ και υψηλό∙ _ ένας ήσυχος/
……..αέρας φυσάει εκεί πάνω,/
τα μαλλιά μου χτυπάνε στους ώμους μου ανάλαφρα/
σα δυο παλάμες φιλικές, σα δυο φτερούγες/
διάφανες, πραϋντικές, επικυρωτικές./
…………………………………………….Ολόγυρά μου/
απλώνεται η σπλαχνιά μιας άχρονης αστροφεγγιάς, _σπλαχνιά δική μας/
για όλο τον κόσμο και για τον ίδιο τον εαυτό μας φυσικά. Τότε/
δε μου χρειάζεται διόλου να πετάξω,/
εκεί στο ύψος του ονείρου και της τελικής μου θέλησης, μόνη με μένα/
απαλλαγμένη από μένα, χωρισμένη/
από τα ξέχωρα δικά μου, ενωμένη με τον κόσμο. Και τα σκοινιά που/
..........με δέναν/
στα χέρια, στα πόδια, στο λαιμό, κομμένα,/
φτερά τώρα κ’ εκείνα _να τ’ ακούω ν’ ανεμίζουν/
και οι άκρες τους ν’ αγγίζουν μαλακά τον ουρανό και το χώμα_
………………………………………………………………………………
Λίγοι στίχοι την ημέρα
(Με τη φωνή του) Στοιχεία ταυτότητας
Μουσική
Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, Violin Concert in A minor, ΒΜW 1041, part II, Andante
...επεξηγηματικά
Παρ' όλο που με απωθούν αδιακρίτως κάθε είδους μαζικές επέτειοι, "έτη", παγκόσμιες ημέρες, αγιογραφήσεις και καθηλώσεις, συμβολισμοί και σύμβολα, καθετί που ανάγει τη Μνήμη σε λάιφστάιλ και καταναλωτικό αγαθό, απ' όπου κι αν προέρχεται.
Παρ' όλο που (για να μην είμαστε απόλυτοι) νομίζω πως, στο παραπάνω βέβαια πλαίσιο, «κάτι» έκανε η πολιτεία για τα εκατοντάχρονα του Ρίτσου∙ ωστόσο την τιμή και το χρέος που του οφείλει θα τα έχει πραγματικά αποτίσει/εξοφλήσει όταν αποκτήσει την πολιτική βούληση να δημιουργεί__κατά κανόνα και όχι ως εξαίρεση_ δασκάλους που να μπορούν να διδάξουν τη Σονάτα του σεληνόφωτος έτσι ώστε, με τη σειρά τους, να δημιουργούν μαθητές "εξαρτημένους": από τον ποιητή∙ από την Ποίηση.
Παρ' όλα αυτά... για χάρη της Αγγελικής απ' τα παλιά... μιας και ο ποιητής τόσο μεγαλόθυμα μας ανταμείβει πλούσια για την ωραία μας άγνοια...
3 σχόλια:
Μα ποιος είναι ο χώρος – πάνω από τη δυστυχία - που μοιάζει ταυτόχρονα βαθύς και υψηλός;
«Η ευτυχία μου, σκέπτομαι, θα’ ναι ζήτημα ύψους» είχε πει ο Κώστας Καρυωτάκης, υπονοώντας - λένε - μια υποθετική αυτοχειρία, μια μοιραία «αιώρηση»…
Έτσι λοιπόν διαβάζουμε – με το άλλοθι της μεγαλοθυμίας του ποιητή - μια πέραν του τάφου περιγραφή της «σπλαχνιάς μιας άχρονης αστροφεγγιάς» όπου εκείνος βρίσκεται αιωνίως «ενωμένος με τον κόσμο»…
- Η αιώρηση, το πέταγμα της Φαίδρας προς το θάνατο, η ταλάντευση με την «πλεχτή θηλειά»
- Τα σχοινιά μεταμορφωμένα, «φτερά τώρα και κείνα», τα φτερά της γυναίκας που «σαν πουλί μέσα από τα χέρια [του Θησέα] πέταξε»
τη μεταφέρουν σε ένα χώρο υψηλό, πάνω από τη δυστυχία - από όπου και ο ποιητής μας γνέφει – υπομένοντας τελικά την «ωραία μας άγνοια»…
Καλό ξημέρωμα
Ολόγυρά μου/
απλώνεται η σπλαχνιά μιας άχρονης αστροφεγγιάς, _σπλαχνιά δική μας/
για όλο τον κόσμο και για τον ίδιο τον εαυτό μας φυσικά. Τότε/
δε μου χρειάζεται διόλου να πετάξω,/
εκεί στο ύψος του ονείρου και της τελικής μου θέλησης, μόνη με μένα/
απαλλαγμένη από μένα, χωρισμένη/
από τα ξέχωρα δικά μου, ενωμένη με τον κόσμο
΄Ενας ύμνος στην Εαυτότητα, ipsuite, όταν το εμένα προσθαφαιρείται με και στο εσένα, όταν στην απόλυτη αφαίρεση (abstrait) ενώνονται εραστές και τελικά όταν ξημερώνει δίχως το εμάς, το εγώ μας αλλά μονάχα ένα κοινόχρηστο εαυτό στον οποίο όλοι μπαινοβγαίνουμε όταν κουρασμένοι από ρόλους και τους προσδιορισμούς της ταυτότητας αποζητούμε την ύπαρξη ως καταφύγιο - πλέον - εξαφάνισης
Και η Φαίδρα γνωρίζει πως τελειώσει τη δική της ζωή καταργώντας τη θέση της, το ρόλο της, αν πάψει για μια στιγμή να είναι βασίλισσα και αν πάψουν οι εξουσίες της ίσως τότε αρθούν τα εμπόδια της συνεύρεσής της με τον Ιππόλυτο, "Στεφανηφόροι" και οι δυο.
Σπλαχνιά για τα πάθια του πάθους του έρωτα και κατ΄επέκταση ο ανθρωπισμός ως κατανόηση ακόμη και των παθών του αποτρόπαιου, ένα συγκλονιστικό αίτημα να νιώσεις τα αδιέξοδα ακόμη και του αποτρόπαιου για τον άνθρωπο...
Και η ποίηση σπαχνιά για τα ποιήματα που δεν ολοκληρώθηκαν για τη διαφυγή από τον πόνο και τη χαρά των ανθρώπων που γράφουν...η ποίηση ένας τρόπος να ενωθείς με τον κόσμο δίχως ντροπή για όλους τους τρόπους που έχουν οι άνθρωποι να υπάρχουν
Και η ποίηση απαλλαγμένη, χωρισμένη/
από τα ξέχωρα δικά της, ενωμένη με τον κόσμο
Το έτος Γιάννη Ρίτσου
δεν είναι μια επέτειος για την αέναη επαναφορά του ίδιου
αλλά ένα σημείο για να δούμε το άπαξ εμφανισθέν στο έργο του (όπως άπαξ και στου καθενός το έργο)ως πάντα και κάτι άλλο.
Κι αν κάποτε λεγόταν το άπαξ Φαίδρα ως τραγωδία μετά το άπαξ έγινε άλλο στο Ρακίνα και μετά άλλο στο Ρίτσο και μετά άλλο σε μας που το αναδημιουργούμε διαβάζοντάς το
Κοιτάζοντας πίσω φτιάχνουμε κάτι άλλο για να έρθει το μέλλον και να μπορεί και εκείνο να κοιτάξει προς τα πίσω λέγοντας στο δικό του παρόν το δικό του άλλο.
Η συνέχεια της ιστορίας που αλλάζει πετώντας κάθε φορά τα δικά της που τη ξεχωρίζουν στη γραμμικότητα της συνέχειας.
Η Φαίδρα
Αυτή η διαρκής αφαίρεση που μας συντηρεί στην Ιστορία
Η Φαίδρα
Η ποίηση και η ανάγνωσή της
Να ανεμίζουν τα φτερά του αγγέλου
Β.
Ανακαλύπτω (εκ νέου) τις γυναίκες του Ρίτσου, από τους μονολόγους του, και αποκαλύπτω (άπαξ) τον εαυτό μου στον εαυτό μου.
Η Ποίηση, πέρα από ποίηση καθεαυτήν, και ως ψυχανάλυση. Δεν ξέρω _με τις πενιχρές κι αποσπασματικές μου γνώσεις_ αν το έχει μπορέσει άλλος άντρας ποιητής αυτό, να εισχωρήσει στα μύχια της γυναικείας ψυχής, να "γίνει" γυναικεία ψυχή και να τη διερμηνεύσει με τέτοια ακρίβεια αλλά και με τόση ευσπλαχνία _σπλαχνιά σαν αυτή του άχρονου φεγγαρόφωτου. Και ταυτόχρονα να αναδείξει το υπερ-φυλετικό και πανανθρώπινο, και το διαχρονικό, των παθών και των πόθων...
...................................
"Ίσως μια μέρα να το μάθεις και συ (τι αξία θάχει τότε;)_/
o δικός μας ο πόνος, κι ο πιο ελάχιστος, μας βασανίζει/
πολύ περισσότερο απ' τον πόνο όλου του κόσμου. Ποιος άλλωστε πόνος/
είναι μικρός;"
Ο Ποιητής,για μένα, βρίσκεται εδώ, στη σπλαχνιά και στον ανθρωπισμό (=Γνώση) αυτών των στίχων και όχι σε κείνους από τον Θάνατο του Στάλιν, που όμως οφείλουμε με τη σειρά μας να τους διαβάσουμε με σπλαχνιά και ανθρωπισμό (=Γνώση).
Δημοσίευση σχολίου